Wat zijn gilden.
Hier volgt een uitleg van het Knegselse gilde over wat een gilde inhoud.
Gilden werden in de middeleeuwen opgericht als belangenorganisatie. Deze gilden zijn grofweg onder te verdelen in ambachtsgilden, handels- of koopmansgilden en schuttersgilden. De ambachts- en handelsgilden vertegenwoordigden elk hun eigen beroepsgroep, de schuttersgilden werden gevormd door lokale vrijwilligers die zich verenigden om hun eigen stad of dorp te beschermen. Ons gilde valt onder de schuttersgilden en op deze pagina beperken we ons tot uitleg over deze gilden.
De Brabantse schuttersgilden zijn dus opgericht om stad of dorp te beschermen. Ze hebben ook allen een schutspatroon. Een beschermheilige. Aangezien gilden tegenwoordig geen politietaken uitvoeren, voelen wij ons ook meer een schuts-gilde, dan een schuttersgilde. Wij schutten, beschermen, Knegsel in maatschappelijke zin. Wij zijn een vereniging waar veel kan, maar niets moet, gezelligheid staat voorop. Het gilde is daardoor laagdrempelig en toegankelijk voor iedereen. We hebben actievere en minder-actieve leden, vrouwen en mannen, van jong tot oud. Er zijn leden die wekelijks aanwezig zijn en leden die maar enkele keren per jaar aanwezig zijn.
Tradities.
Binnen de gilden leven er tal van tradities die sinds de oprichting, enkele eeuwen geleden, in gebruik zijn genomen. Deze tradities zijn per gilde verschillend. De meeste tradities spelen rond het koningschieten, aannemen van nieuwe leden en begrafenissen van leden. Sinds november 2013 zijn de tradities van de Noord-Brabantse gilden erkend als immaterieel erfgoed.
Omroep Brabant heeft hier nog een pakkende tekst over geschreven;
“De Schutterij is een manier van leven, die tot uiting komt tijdens begrafenissen of crematies met gildeneer. Schuttersgilden bieden gezelligheid, sport en ontmoeting en dat allemaal gekleurd door allerlei tradities”.
De motivatie om de tradities op de lijst van immaterieel erfgoed te plaatsen is omdat het gilde een manier van leven is. Dat komt niet alleen tot uiting bij voornoemde begrafenissen, maar ook bij jaarlijkse feesten, wedstrijden, ledenvergaderingen en andere gildebijeenkomsten.
Wat is immaterieel erfgoed?
Volgens Unesco zijn het cultuuruitingen die door erfgoedgemeenschappen worden beleefd als erfgoed en hen een gevoel van identiteit en continuïteit geven. Het word doorgegeven van generatie op generatie en van persoon op persoon. Het is de schakel tussen heden, verleden en toekomst. Een levende en dynamische vorm van erfgoed, die zich aanpast aan en mee verandert met de tijd.
Het koningsschieten is 1 van de belangrijkste tradities van het gilde. Hier zijn dan ook meerdere rituelen aan verbonden, zoals het vrijmaken van boze geesten van de schutboom, hiervoor trekt het gilde er met slaande trom 3x omheen. De pastoor (namens kerkelijk gezag), burgemeester (namens wereldlijk gezag) en oude gilde-koning mogen elk 3 schoten lossen om de houten vogel wat op te vrijen (vrijgeven). Na het vallen van de vogel wast de nieuwe koning zijn handen om zijn taak in reinheid te kunnen aangaan, legt de eed van trouw af, en mag daarna het hoofdvaandel overlopen, wat de vaandrig namens het gilde als eerbetoon aan de nieuwe koning op de grond heeft gespreid. Zo hebben we tijdens de patroonsdag, uitvaarten, ledenvergadering en wedstrijden nog tal van andere traditionele rituelen.
Gilde; folklore of leven met tradities.
We verwijzen ook nog graag naar een boek, geschreven door Alfons Ising; “Brabantse Schuttersgilden Vroeger en Nu”. “Dit boek wil afrekenen met de teveel verbreide opvatting dat het uiterlijk vlagvertoon en het schieten voldoende zijn om zich een gilde te noemen. Wie de gilden bij de folklore indeelt, heeft nog te weinig begrepen van wat de gilden eeuwenlang overeind heeft gehouden”.
Ook ons gilde is meer dan folklore, de keren dat we onszelf in onze kostuums kleden, is per jaar op 1 hand te tellen. Door het jaar heen hebben we vele andere niet-gekostumeerde activiteiten. Waaronder de competities van het wipschieten, onze Woensdag-gildeavonden, het plaatsen en onderhouden van de Knegselse Kerststal, jeu de boulen en de potgrond-actie. De saamhorigheid die we het hele jaar door tonen, gaat verder dan folklore.
Activiteiten door het jaar heen;
Gekostumeerd;
- Bedevaart Maria in het Zand, met verbroederingsavond met de gilden uit Oerle en Wintelre.
- Gildefeesten 2 a 3 per jaar.
- Federatie toernooi VTBS (Vendelen, Trommen, Bazuinblazen, Standaardrijden).
- Patroonsdag, 16 juli, naamdag van onze Patronen St. Monulphus en Gondulphus.
- Koningschieten, 1x per 3 jaar op de patroonsdag
- Koning der Koningen wedstrijd met de 7 gilden van de Gemeente Eersel.
- Europees koningsschieten.
- Federatiedag, bijeenkomst van gildeoverheden.
- Deelname Knegselse activiteiten, laatste jaar bijvoorbeeld aan het HOK, waar alle bezoekers de mogelijkheid kregen om te vendelen en te trommen
Niet gekostumeerd;
- Nieuwjaarsbijeenkomst eigen leden.
- Nieuwjaarswedstrijd met traditioneel zwaar kaliber op de grote puist.
- Woensdagavond-gildeavond, oefenavond en verenigingsavond, open voor leden en niet-leden.
- Gezamenlijke etentjes
- Fietstocht
- Competitie wedstrijden
- Vrije wedstrijden georganiseerd door bevriende gilden.
- Kermisdinsdag onderlinge wedstrijd met eten en drinken.
- Burgerkoningschieten voor Knegselse mensen.
- Potgrondactie, voor zichtbaarheid en financiële inkomsten, we ontvangen geen subsidies.
- Kerststal plaatsen op het dorpsplein.
- Nederlands kampioenschap traditioneel wipschieten
Bronnen